.: Köşe Yazıları :.

AŞIRI HAREKETLİ ÇOCUKLARIN OLUMSUZ ÖZELLİKLERİ
ALGILAMA GÜÇLÜKLERİ YAŞARLAR

Gelen Bilgilerle İlgili Güçlükler
Bilgi bey ine beş duyunun tümünü kullanarak gelir. Öğrenmede önemli olanlar, görme(görsel) ve işitme(işitsel) duyularıdır. Gelen bilgi gözün ya da kulağın fiziksel durumun dan çok bey nin işittiğini ya da gördüğünü nasıl algıladığına bağlı olarak kullanılır. Bu çocuklarda görsel veya işitsel algılama güçlüğü gözlenebilir.

Görsel algılama güçlüğü
Çocuğunuz görsel bilgileri karıştırabilir, harfleri tersinden okuyabilir, örneğin "c" yerine "e", "b" yerine "d" , "m" yerine "n", "b" yerine "p" gibi.
Bu karıştırma yazılı çalışmalarda, desen k op ya e der ken veya gözlerin ne yapı lması ger ektiğine dair ellere yardımcı olduğu tüm görevlerde or ta ya çıkabilir (Görsel-motor-ödevi). Görsel-motor problemleri olan bir çocuk , top yakalama ya da fırlatmada, bulmaca yapmada, ip atlamada, çivi ve çekiç kullanmada zorluklarla karşılaşabilir.
Görsel Algılama Güçlüklerinin başka çeşitleri de vardır. Bazı çocuklar uzayda doldurdukları alanı nasıl organize edeceğini b ilm ez, bazıları da sağ ve sol kavramlarını karıştırabilirler. Bazılarında "figür yerleştirme" problemi olabilir; örneğin okurken kelime ve satırları atlayabilirler. Uzaklık kavramlarında da güçlüklerle karşılaşabilirler. Çocuk derinliği yanlış değerlendirebilir, bu yüzden eşyalara çarpabilir, sandalyeden düşebilir. Dolayısıyla sakar olarak adlandırılabilir, bir bardağı mesafeyi yanlış algıladığı için devirebilir veya düşürüp kırabilir. Çünkü elleri bardağa onun hesap ettiğinden daha çabuk ulaşır.
İşitsel Algılama Güçlüklerinde bazı çocuk lar hafif ses farklılıklarını ayırt et mede güçlük çekebilirler. Çocuğunuz sizin söylediğiniz bir şeyi yanlış algılayabilir ve buna bağlı olarak da yanlış cevap verebilir.
Çocuklar işitsel figür yerleştirme güçlükleri çekebilirler. Örneğin, çocuğunuz başka çocukların oyun oynadıkları bir odada tele vizyon seyrediyorsa, sizin ona bir başka odadan "Buraya gel ve sofrayı kur" dediğinizi duymayabilir. Buna sebep çocuğunuzun sizin sesinizi (figür) diğer seslerden (fon) ayırt edememesidir. Böylece sanki sizin sözünüzü hiç dinlemiyormuş gibi görünür.
Bazı çocuk lar işitsel bilgi lerin alınmasında nor m al hızla algılama yapamazlar. Sesleri yavaş algılamalarına işitsel geri kalma denir. Çocuk, sizin söylediğinizin bir bölümünü kaçırıyor olabilir. Bunu sezerek çocuğun sözlerinizi anlayabilmesi için daha yavaş konuşmaya çalışabilirsiniz.

Bütünleme Güçlükleri:
Bilgi, kaydedildikten sonra doğru sıraya ( kronolojik sıralama) konulmalı, kullanıldığı yere göre anlaşılmalı (soyutlama) ve beraber kullanıldığı tüm diğer bilgilerle bütünlenmelidir (organize etme). Çocuğunuz bu bölümlerin herhangi birinde güçlüklerle karşılaşabilir. Bu problemler önceliğine göre, görsel ya da işitsel veri lerden kaynaklanıyor olabilir. Buna göre, size çocuğunuzun işitsel sıralama güçlüğü olduğu fakat görsel sıralamasında bir problem olmadığı söylenebilir.

Sıralama Güçlükleri:
Çocuğunuz bir hikâyeyi okuyup ya da dinleyip anlayabilir. Fakat kendisinden hikâyeyi anlatması istendiğinde aynı sıralamayı anla ta mayabilir, or ta dan başlayıp sona ve tekrar başa dönebilir. "23" sayısını görüp "32" diye yazabilir. Heceleme ha ta ları sık görülür, tüm doğru harfler ordadır fakat diz ilm e sıraları yanlıştır. Bir sırayı ezberleyebilir, örneğin 12 ayın ismini söyleyebilir. Fakat eylülden sonra han gi ayın geldiğini sorarsanız şaşırabilir veya bilemeyebilir.

Soyutlama Güçlükleri:
Çoğu kişi kelimelerin anlam farklılıklarını kullanıldığı yere göre ayırt edebilir. Örneğin "köpek" kelimesi "şu köpek" ve "seni köpek" cümlelerinde farklı anlamlar içerir. Bazı çocuklar bu farkları anlayamazlar. Kelimenin temel anlamını esas alırlar. Bazen şakaları, deyimleri anlamak ta güçlük çekerler.

Organizasyon Güçlükleri:
Bazı çocuklar her bir bilgiyi ayrı ayrı işleme sokabilirler fakat bunları bir bütün haline sokmada güçlük çekerler. Okunan bir bölümün sonundaki soruları cevaplayabilirler. Fakat bölümün konu su n u anlatması istendiğinde anla ta mazlar. Çok ta n seçmeli sorularda başarılı olabilirler. Fakat yazılı sınavlarda başarısız olurlar. Hayatlarını organize etmede (düzenlemede) güçlük çekerler. Odaları karışıktır, defterleri k arma karışık, düzensizdir, yazıları çirkindir.

Hafıza Güçlükleri:
Bilgi kaydedilip özümlendikten (bütünlendikten) sonra, daha sonra kullanılmak üzere depolanması (saklanması) gerekir. Hafıza "kısa süreli" ve "uzun süreli" olmak üzere ikiye ayrılır. Kısa süreli hafıza bilgiyi dikkatini odakladığın sürece hatırlamak (örneğin santralden bir telefon numarası alırken bir başkası siz numarayı çevirmeden önce konuşmaya başlarsa numarayı unu ta bilirsiniz). Sık tekrarlarla bilgi alıkonulur. Buna uzun süreli hafıza denir. Depolanan bilgilerden oluşur ve düşünmeyle su yüzüne çıkabilir. Çocuğunuzun kısa süreli hafıza güçlüğü, görsel bilgi alışını etkileyemese de işitsel bilgi alışını etkileyebilir yahut bunun tam tersi olabilir.
Bu tür bir çocuk öğretmenin yazdırdığı heceleme listesini kağıda geçirebilir fakat ertesi gün bunu ta mamıyla unu ta bilir. Öğretmen sınıf ta bir matematik kavramını anlatırken o anda bunu anlayıp işleme katılabilir, buna rağmen akşam eve geldiğinde bu işlemi çözemez. Bunun ta m tersi olarak ailenin 2-3 yıl önce yaşadığı bir olayı tüm de ta ylarıyla anla ta bilir. Uzun süreli hafızada bir sorun yoktur. Bir şeyi öğrenirken; bu sorunu olmayan bir çocuğun, 3 ile 5 tekrarla öğrenmesine rağmen kendisi 10 ya da daha çok tekrar ederek öğrenebilir.

Performans Güçlükleri:
Bilgi alışverişi kelimelerle (kelime hazinesi) ya da yazma, çizme, m imi k gibi kas hareketleriyle gerçekleşir (motor perf orma ns). Çocuğunuz bunlardan birine veya her ikisine de algılama güçlüğüne sahip olabilir.

Dile Ait Güçlükler:
Bizler iki türlü sözlü dil kullanırız, spon ta n e yani kendiliğinden (bir diyalogu yönlendirirken) ve emir şeklinde (birisi bize bir soru sorduğunda). Kendiliğinden kullandığımız lisanda, konuşmaya başlamadan önce kullanmak istediğ imi z sözcükleri seçer, düşünceler imi zi organize ederiz. Emir dilinde ise konuşmayı yaparken bunların hepsini aynı anda yerine getirmek zorundayızdır.
Çocuğunuz emir dilinde güçlükler yaşıyor olabilir. Esas şaşırtıcı olan ise çocuğun spon ta n e konuşmada ta mamen nor m al olmasıdır. Buna rağmen çocuğa "Kardeşin nerede?" "Bu gün ne yaptın?" "5 numaralı soruyu cevaplar mısın?" şeklinde sorular yönelttiğ imi zde çocuk ta n "Ne" "Hı" gibi yanıtlar gelebilir yahut da soruyu tekrarlamamızı isteyebilir. Eğer yanıt veri rse de ya dolambaçlı yoldan verecektir ya da doğru sözcükleri bulmada güçlük çekecektir.

Davranıştaki Güçlükler:
Çocuğunuz bü yük kaslarını ( bü yük motor güçlük) yahut küçük kaslarını (küçük motor güçlük) kullanmada güçlük çekiyor olabilir. Büyük motor güçlüğü olan çocuk sakar, sarsak olabilir, yürümede, koşmada, tırmanmada ya da bisikl et kullanmada problem yaşayabilir. Kıyaf et lerini giyerken de düğmelerini iliklemede, ayakkabı bağcıklarını bağlamada, fermuarını çekmede güçlükler yaşayabilir. Küçük motor güçlüğü olan çocuk ise küçük kaslarını koordine et mede güçlük çekecektir. Örneğin yazı yazdığı eli gibi. Bu tür çocuk lar yazıyı yavaş ve çirkin yazarlar. Kalemi farklı tutukları için yazı yazarken elleri yorulur. Bazen çocuk "Elim kafam kadar hızlı çalışmıyor" diyebilir.

ÖZET(+)
Çocuğunuzun öğrenmede başarı lı olduğu alanları b ilm eniz kadar onun güçlük çektiği alanları da bilmeniz önemlidir. Bu güçlüklerin okulda, sporda, diğer çocuk larla olan ilişkilerde ve aile içinde sorunlar yara ta bileceğini kabul et melisiniz. Çocuğunuzun başarı lı olduğu alanlarda ilerlemesine yardımcı olmak, dikkat imi zi başarı sızlıklarında yoğunlaştırarak sinirlenmekten çok daha iyi bir sonuç verecektir. Çocuğunuzun güçlü ve zayıf olduğu alanları bilemiyorsanız, psikoloğunuza ya da çocuğunuzun öğr et menlerine sorabilirsiniz.

geri